Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń z umowy zlecenia i czy dla wszystkich roszczeń jest taki sam ?
Zgodnie z art. 751 k.c. z upływem dwóch lat przedawniają się określone w nim roszczenia. Są to:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
Wspomniany przepis jest przepisem szczególnym w odniesieniu do ogólnej regulacji określonej w art. 118 k.c. Warto dodać, że owy dwuletni termin odnosi się również do roszczeń z umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami.
Pierwsza kategoria roszczeń, które ulegają przedawnieniu z upływem dwuletniego terminu.
Jak wyżej wspomniano z upływem lat dwóch ulegają przedawnieniu roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności, o zwrot poniesionych wydatków, a także roszczenia z tytułu zaliczek. Ustawodawca wprowadza jednak ograniczenie mówiące, że określone w art. 751 pkt 1 k.c. roszczenia przysługują osobom, które stale lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju.
Wyjaśnienia wymaga zwrot „stałe trudnienie się czynnościami danego rodzaju”. Oznacza on, że dana osoba dokonuje takich czynności w powtarzalny sposób. Owe zajęcie ma być źródłem dochodu dla tej osoby, chociaż nie jest wymagane, żeby było podstawowe źródło. Aby można było mówić o prowadzeniu działalności gospodarczej nie wystarcza odwołanie się tylko do stałości dokonywania czynności danego rodzaju. Stałe dokonywanie określonych czynności dla innych jest działalnością usługową o trwałym i zarobkowym charakterze. Stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 2 Ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, jeśli ma charakter zorganizowany. Brak elementu zorganizowania bądź też odpłatności powoduje niemożność uznania stałego zajmowania się czynnościami danego rodzaju za działalność gospodarczą. Natomiast wskazanie na trudnienie się danymi czynnościami w zakresie działalności przedsiębiorstwa pośrednio wskazuje na to, że są one wykonywane w ramach działalności gospodarczej, ponieważ działalność przedsiębiorstwa odnosi się do działalności gospodarczej, która jest wykonywana przy wykorzystaniu przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c.
Określenie przyjmującego zlecenie jest jako osoby uprawnionej lub zobowiązanej z tytułu roszczeń wskazanych w art. 751 pkt 1 k.c., świadczy o tym, że jest on traktowany jako przedsiębiorca w rozumieniu art. 43.1 k.c., chyba, że świadczy on usługi w niezorganizowany bądź niezarobkowy sposób.
Na koniec warto wspomnieć, że „osobą” w świetle art. 751 pkt 1 k.c. jest zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna oraz jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale mające zdolność prawną. Odnosi się do nich art. 33.1 § 1 k.c.
Druga kategoria roszczeń, które ulegają przedawnieniu z upływem dwuletniego terminu.
Do drugiej kategorii roszczeń, które przedawniają się z upływem lat dwóch należą roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki. Muszą one przysługiwać osobom, które trudnią się zawodowo takimi czynnościami albo, które utrzymują zakład przeznaczony na ten cel. Roszczenia, o których mowa wynikają z umów o świadczenie usług, których nie uregulowano innymi przepisami (art. 750 k.c.).
Osoby, o których mowa w art. 751 pkt 2 k.c., to osoby trudniące się zawodowo czynnościami w postaci utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki. Zatem są nimi osoby, które świadczą usługi w ramach wykonywanej działalności profesjonalnej. Warto dodać, że „zawodowe trudnienie się” nie jest tożsame z działalnością zawodową. Zawodowe wykonywanie czynności polega na tym, że są one przedmiotem działalności zarobkowej danego podmiotu. Ma być ona wykonywana w zorganizowany i ciągły sposób. Dodatkowo można przy tym wykorzystać wymagane kwalifikacje zawodowe, czy nawet wiedzę.
Podmiotami, które trudnią się zawodowo czynnościami wspomnianymi w art. 751 pkt 1 k.c., mogą być zwłaszcza osoby, które wykonują indywidualnie wolny zawód, czyli np.:
- pielęgniarki,
- spółki partnerskie utworzone przez pielęgniarki,
- podmioty prowadzące działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług, które nie wymagają posiadania uprawnień do wykonywania określonego zawodu.
Do drugiej grupy osób należą osoby, które utrzymują zakłady przeznaczone do świadczenia usług polegających na utrzymaniu, pielęgnowaniu, wychowaniu, nauce. Owe utrzymywanie zakładu, który służy do świadczenia określonych usług oznacza, że jest to stała i zorganizowana działalność. Jeśli ma przy tym charakter zarobkowy, oznacza to, że osoba utrzymująca taki zakład prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową, a co za tym idzie – jest przedsiębiorcą w rozumieniu art. 43.1 k.c.
Podobnie jak przy pierwszej grupie roszczeń pojęcie „osoba” dotyczy zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, które mają zdolność prawną.
Roszczenia, które podlegają przedawnieniu z upływem ogólnych terminów.
Do pozostałych roszczeń z umowy zlecenia oraz umowy o świadczenie usług nieuregulowanych innymi przepisami, niewskazanych w art. 751 k.c. ma zastosowanie ogólna regulacja art. 118 k.c. Zatem co do zasady przedawniają się one z upływem lat dziesięciu. Natomiast w przypadku roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata.