Czy roszczenia z umowy ubezpieczenia ulegają przedawnieniu, a jeśli tak to ile wynosi termin przedawnienia?
Roszczenia, które wynikają z umowy ubezpieczenia należą do roszczeń majątkowych. Co do zasady ulegają więc przedawnieniu. W myśl art. 819 § 1 k.c. termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia wynosi trzy lata i ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej. Oznacza to, że strony nie mogą wprowadzić odmiennych regulacji w zakresie przedawnienia roszczeń ubezpieczającego, czy też uprawnionego w umowie ubezpieczenia, ani w umowie ubezpieczenia, ani w ogólnych warunkach ubezpieczenia.
Od kiedy zaczyna biec termin przedawnienia roszczeń z umowy ubezpieczenia?
Ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. uchylono § 2 wspomnianego przepisu. Wskutek tego uchylenia początek biegu terminu przedawnienia roszczenia z tytułu umowy ubezpieczenia podlegają regułom określonym w art. 120 § 1 k.c. Zatem bieg terminu przedawnienia roszczenia majątkowego rozpoczyna swój bieg od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
Do biegu terminu przedawnienia stosuje się również regulację zwartą w art. 118 k.c i n., jednak niezależnie od uregulowania zawartego w art. 123 k.c., bieg przedawnienia przerywa zgłoszenie roszczenia ubezpieczycielowi lub zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia otrzymania przez zgłaszającego roszczenie lub zdarzenie świadczenia ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia. Oświadczenie to ma mieć formę pisemną zastrzeżoną pod rygorem ad eventum (dla wywołania określonych skutków prawnych). Niezachowanie wspomnianej formy skutkuje nierozpoczęciem się na nowo biegu terminu przedawnienia. Ma to na celu wzmocnienie ochrony uprawnionego do świadczenia.
Przedawnienie roszczeń poszkodowanego o odszkodowanie lub zadośćuczynienie w wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.
Zgodnie z art. 819 § 3 k.c. w wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem terminu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym lub wynikłą z niewykonania bądź nienależytego wykonania zobowiązania. Zatem znajdują tu zastosowanie uregulowania zawarte w art. 442.1 k.c. W wypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej roszczenie poszkodowanego do ubezpieczyciela o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem następujących terminów:
- trzech lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie oraz o osobie zobowiązanej do jej naprawienia,
- dziesięciu lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.
- dwudziestu lat, jeśli zdarzenie wywołujące szkodę wynika ze zbrodni lub występku. Termin ten liczy się od daty jego popełnienia. Dla biegu terminu przedawnienia nie jest istotny stan wiedzy o tym zdarzeniu.
Przedawnienie roszczenia ubezpieczyciela wobec kierującego pojazdem mechanicznym o zwrot odszkodowania wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych.
Roszczenie ubezpieczyciela skierowane przeciwko kierującemu pojazdem mechanicznym o zwrot odszkodowania wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, które oparte jest na podstawie art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, przedawnia się w terminie wskazanym w art. 118 in fine k.c., czyli w terminie trzyletnim.
Sytuacje, które nie powodują przerwania biegu terminu przedawnienia roszczenia z umowy ubezpieczenia.
Często zdarza się tak, że w pozwie skierowanym przeciwko ubezpieczycielowi powód świadomie ogranicza swoje żądanie. Idąc w ślad za wyrokiem Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 listopada 2004 r. (I ACa 198.04, Wokanda 2006, nr 2, s.37), należy stwierdzić, że taki ograniczony pozew nie przerywa biegu przedawnienia co do tej części roszczenia (w znaczeniu materialnoprawnym), która pozostała poza żądaniem tego pozwu.
Nie powoduje przerwania biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 k.c. tzw. przypozwanie określone w art. 84 kodeksu postępowania cywilnego. Jak wiadomo nie jest to czynność przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia roszczenia. Czasem jednak uznaje się je za szczególną przyczynę (określoną w art. 819 § 4 k.c.) przerwania biegu przedawnienia w sytuacji, w której doszło do przystąpienia do sprawy ubezpieczyciela, ze względu na jego interes prawny (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 13 czerwca 2013 r., IV CSK 662/12, LEX nr 1360291).
Przedawnienie roszczenia o zwrot wypłaconego odszkodowania Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego do sprawcy szkody, który nie dopełnił obowiązku zawarcia ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem tego pojazdu.
Spełnienie świadczenia przez Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny na podstawie art. 98 ust. 1 pkt 2 lit a ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, rodzi wiele wątpliwości.