Przedawnienie roszczeń z umowy przewozu

Ile wynosi termin przedawnienia roszczeń z tytułu przewozu osób i jakich roszczeń dotyczy?

W myśl art. 778 k.c. wszelkie roszczenia z tytułu umowy przewozu osób (przewoźnika wobec pasażera, jak i pasażera przeciwko przewoźnikowi) przedawniają się z upływem rocznego terminu. Dotyczy to wszelkich roszczeń, a zatem także tych, które powstały z tytułu przewożenia bagażu przez podróżnego. Zarówno przewóz osób, jak i bagażu, jest zdeterminowany rozkładem jazdy. Oprócz jednego wyjątku, o którym mowa w art. 777 § 2 k.c., że za bagaż powierzony przewoźnikowi przewoźnik ponosi odpowiedzialność według zasad przewidzianych dla przewozu rzeczy, wszelkie inne prawa i obowiązki stron umowy przewozu są ukształtowane tak samo przy przewozie osób, jak i bagażu, np. kwestia odstąpienia od umowy przewozu przesyłki bagażowej przez podróżnego.

W odniesieniu do przewozu przesyłki bagażowej i przewozu przesyłki różne są domniemania utraty przesyłki. W przypadku przesyłki bagażowej okres ten wynosi 14 dni i może być przedłużony wskutek okoliczności, o których mowa w art. 29. ust. 2 Prawa przewozowego, a dla przesyłki towarowej okres ten wynosi 30 dni.

Rozważania powyższe uzasadniają odmienny reżim przedawnienia roszczeń, które mają swoje źródło w przewozie przesyłki bagażowej. Zatem przedawnienie roszczeń z tytułu przesyłki bagażowej podlega regulacji art. 792 k.c.

Do roszczeń z tytułu przewozu, które ulegają przedawnieniu z upływem rocznego terminu należą również:

• roszczenia związane z odpowiedzialnością przewoźnika za odwołanie, przedwczesny odjazd, czy opóźniony przyjazd środka transportu, który do tej pory kursował regularnie,
• roszczenia powstałe z tytułu zaistnienia okoliczności, przed rozpoczęciem przewozu lub w czasie jego wykonywania, które uniemożliwiają jego wykonanie zgodnie z treścią umowy,
• roszczenia z tytułu przerw w ruchu czy utraty połączeń przewidzianych w rozkładzie jazdy.

Do jakich przewozów nie stosuje się reguł przedawnienia z tytułu umowy przewozu osób?

Roczny termin przedawnienia roszczeń nie ma zastosowania do przewozów okazyjnych wykonywanych odpłatnie lub nieodpłatnie przez osoby, które nie są przewoźnikami (tak wyrok SN z dnia 11 listopada 1980 r., II CR 397/80, OSN 1981, nr 7, poz. 135). Jednak na podstawie reguł określonych w art. 778 k.c. przedawniają się roszczenia, które mają swoje źródło w przewozie nieodpłatnym, lecz dokonywanym przez osobę będącą przewoźnikiem.

Od kiedy zaczyna swój bieg termin przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu osób?

Rozpoczęcie biegu terminu przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu osób następuje co do zasady w dniu wykonania przewozu. Natomiast, gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, w którym miał być wykonany. Pozostaje do wyjaśnienia kwestia dnia, w którym przewóz miał być wykonany. Jest nim termin spełnienia świadczenia przewozowego. Ustala się go na ogół według rozkładu jazdy środka transportowego, którym osoby lub przesyłki mają być przewożone. Te terminy mogą być przedłużane na podstawie zasad zaczerpniętych z prawa przewozowego, co automatycznie skutkuje przesunięciem początku biegu terminu przedawnienia.

Jaki jest termin przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu rzeczy oraz jakich roszczeń dotyczy?

W przypadku roszczeń z umowy przewozu rzeczy termin przedawnienia wynosi jeden rok (art. 792 k.c.) Obejmuje on roszczenia wysyłającego, przewoźnika oraz odbiorcy przesyłki. Nie budzi wątpliwości, iż komentowane uregulowanie ma charakter szczególny w stosunku do art. 118 k.c. i jest normą bezwzględnie obowiązującą. Oznacza to zakaz modyfikowania go w drodze czynności prawnej.

Od kiedy zaczyna biec termin przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu rzeczy?

W ślad za regulacją art. 792 k.c. należy wskazać, iż bieg wskazanego w niej terminu rozpoczyna się od dnia doręczenia przesyłki. Często jednak dochodzi do opóźnienia w jej doręczeniu, czy nawet jej całkowitej utraty. W takim przypadku bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się w dniu, w którym przesyłka miała być dostarczona.

Ustawa – Prawo przewozowe, a konkretnie przez jej art. 77 ust. 2 i 3 wprowadza pewne reguły modyfikacyjne dla niektórych roszczeń. Zatem roszczenia z tytułu zwłoki w przewozie, która nie spowodowała ubytku lub uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem 2 miesięcy od dnia wydania przesyłki (art. 77 ust. 2). Natomiast zgodnie z art. 77 ust. 3 tejże ustawy przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu:

1) utraty przesyłki – od dnia, w którym uprawniony mógł uznać przesyłkę za utraconą;

2) ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu – od dnia wydania przesyłki;

3) szkód nie dających się z zewnątrz zauważyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody;

4) zapłaty lub zwrotu należności – od dnia zapłaty, a gdy jej nie było – od dnia, w którym powinna była nastąpić;

5) niedoboru lub nadwyżki przy likwidacji przesyłek – od dnia dokonania likwidacji;

6) innych zdarzeń prawnych – od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Pomimo, iż przepis art. 792 k.c. wprowadza odmienny termin przedawnienia w stosunku do art. 118 k.c., nie wyklucza to stosowania innych przepisów kodeksu cywilnego w odniesieniu do przedawnienia roszczeń z tytułu umowy przewozu. Chodzi tu o przepisy art. 119-125 k.c. Ponadto w odniesieniu do przewozu uregulowanego w przepisach prawa przewozowego ustawodawca wprowadza dodatkową przyczynę zawieszenia biegu przedawnienia. Zgodnie z art. 75 pr.przew. jest nią okres od dnia wniesienia reklamacji lub wezwania do zapłaty oraz zwrócenia załączonych dokumentów. Nie może on jednak przekraczać okresu przewidzianego do załatwienia reklamacji lub wezwania do zapłaty (tak w wyroku SA w Katowicach z dnia 11 kwietnia 1996 r., I ACr 158/96, OSA 1997, z. 6, poz. 18).

Termin przedawnienia roszczeń przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom uczestniczącym w przewozie oraz początek jego biegu.

Ustawodawca w art. 793 k.c. przesądza, że roszczenia przysługujące przewoźnikom przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczą w przewozie, przedawniają się z upływem sześciomiesięcznego terminu. Jest to szczególny termin w stosunku do regulacji określonej w art. 118 k.c. Poza tym, inne przepisy ogólne pozostają w mocy. Chodzi tu o art. 117 k.c. oraz art. 119-125 k.c. Roszczenia, o których mowa to roszczenia regresowe (zwrotne).

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono powództwo przeciwko niemu. Dniem naprawienia szkody jest dzień, w którym zobowiązany spełnił świadczenia, do którego był zobowiązany przez to, że wyrządził szkodę. W sytuacji, gdy złożono przedmiot świadczenia do depozytu sądowego – dniem tym jest dzień zażądania przez wierzyciela wydania tego przedmiotu. Natomiast, jeśli naprawienie szkody nastąpiło poprzez potrącenie z wierzytelnością przewoźnika, to dniem naprawienia szkody jest dzień, w którym oświadczenie o potrąceniu dotarło do poszkodowanego. Z kolei za dzień wytoczenia powództwa przeciwko przewoźnikowi przyjęło się uznawać dzień, w którym doręczono przewoźnikowi odpis pozwu skierowanego przeciwko niemu, chyba, że przewoźnik dowiedział się wcześniej o wytoczeniu powództwa.